Is ADHD anders bij jongens dan bij meisjes?

ADHD komt iets vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Hoe komt dat?

Meisjes en jongens vertonen vaak verschillende kenmerken van ADHD. De verschillen in kernmerken lijken te komen door verschillen in de biologie tussen jongens en meisjes. Maar, mensen hebben ook verschillende verwachtingen van wat ADHD is, en hoe jongens of meisjes zich horen te gedragen. Hierdoor kan ADHD bij meisjes minder snel worden herkend. Als ADHD niet wordt herkend kan je je daardoor onbegrepen voelen en kan je niet de hulp krijgen die je nodig hebt. Daarom is het belangrijk dat zowel bij jongens als meisjes ADHD wordt herkend. En dat je hiervoor steun en hulp ontvangt.

Zie ook dit filmpje van de Universiteit van Nederland over “waarom meer vrouwen ADHD hebben dan je denkt”. 

Wil je meer weten? Kijk dan op de pagina ADHD bij meiden. 

Wat veroorzaakt ADHD?

ADHD is voor een deel erfelijk. Dat betekent dat ADHD via genen wordt doorgegeven van ouders op kinderen. Als je ouders ADHD hebben, is de kans dus groter dat jij ook ADHD hebt, en ook je broertjes en zusjes. Maar, er is niet 1 specifiek gen voor ADHD. ADHD kan bij sommige mensen worden veroorzaakt door de combinatie van een heleboel verschillende genen. Daarnaast kan ook de omgeving invloed hebben op ADHD. Stress en slaapgebrek kunnen ADHD verergeren, maar een goed sociaal netwerk en een gezonde leefstijl kunnen ADHD verminderen. 

Wat kun je zelf doen als je ADHD hebt? 5 tips van psychiater Janneke Zinkstok

ADHD is een aandoening waar je mee wordt geboren. Je kunt er dus niks aan doen dat je ADHD hebt. Maar er zijn wel een aantal dingen die je kunt doen om beter om te gaan met je ADHD. 

1. Praat er over met bijvoorbeeld je ouders, je mentor, de (school)psycholoog en/of de psychiater. Zij kunnen samen met jou kijken wat voor hulp of ondersteuning jij nodig hebt. Ook kan het opluchten om je zorgen of problemen te delen. Of om samen te kijken naar wat voor jou de positieve kanten zijn van ADHD.
2. Sporten is gezond, niet alleen voor je lichaam maar ook voor je hersenen. Als je ADHD hebt kan sporten helpen om je teveel aan energie wat te verminderen. Ook heeft onderzoek aangetoond dat regelmatig sporten je cognitieve vaardigheden – zoals nieuwe dingen leren en onthouden, of juist je impulsen beheersen – kan verbeteren. 
3. Gezond en regelmatig eten. Ook voeding is van invloed op je hersenen. Zeker als je nog in de groei bent en naar school gaat, is het belangrijk dat je hersenen de juiste voedingsstoffen krijgen. De schijf-van-vijf van het Nederlandse voedingscentrum geeft aan wat gezond eten is. Het eten van veel groente, fruit en vezels is heel belangrijk. Zie ook de infographic over voeding voor je hersenen iets verderop op deze pagina. Of lees over dit onderzoek over het effect van voeding op ADHD. 
4. Slapen, nog zoiets waar je hersenen echt behoefte aan hebben. Voldoende slapen (ongeveer 8 uur per nacht) is belangrijk om je hersenen optimaal te laten presteren. Maar veel mensen met ADHD hebben last van slaapproblemen. Ze zijn bijvoorbeeld pas heel laat moe of liggen lang wakker, en komen ’s ochtends hun bed niet uit. Een goede slaaphygiëne kan dan helpen. Dat betekent dat je bijvoorbeeld elke dag op ongeveer dezelfde tijd naar bed gaat, niet meer op schermen (zoals je telefoon) kijkt voor het slapen gaan, en voor het slapen gaan alleen nog maar rustige dingen doet, zoals bijvoorbeeld een boek lezen. Je kunt hier meer lezen over slaap en ADHD. 
5. Ontspannen. Van wat voor dingen wordt jij rustig? Een wandeling maken, een boek lezen, muziek luisteren, mediteren, of …? Ga na wat jou ontspanning geeft, en probeer hier elke dag tijd voor vrij te maken. Door jezelf even rust te geven, kun je daarna weer veel beter presteren. In Nijmegen is onderzoek gedaan naar Mindfulness voor kinderen met ADHD. Je kan daar hier meer over lezen. 

Wat zijn ADHD superpowers?

In deze aflevering van het NPO programma Brainstorm gaan ze op zoek naar wat de superpowers zijn van mensen ADHD. Zoals hyperfocus, doorzettingsvermogen, leiding geven, risico nemen en creativiteit. 

Bekijk de aflevering hier (vanaf minuut 5:30): Brainstorm – Superpowers van ADHD – Zapp

Zijn er overeenkomsten tussen ADHD en autisme?

Dat is een hele interessante vraag. We hebben een paar onderzoeken voor je op een rijtje gezet:

Veel autistische kinderen en jongeren hebben ook ADHD. Onderzoekers weten alleen weinig over de overeenkomsten en verschillen in de symptomen van autistische mensen met en zonder ADHD. In een recent onderzoek onderzochten Piltz en haar collega’s 56 autistische jongeren met ADHD en 56 autistische jongeren zonder ADHD.

De onderzoekers vergeleken hoe jongeren in deze twee groepen communiceren en omgaan met anderen. Hoewel de communicatiestijlen van de twee groepen niet sterk verschillen, gebruikten autistische jongeren met ADHD meer handgebaren om zichzelf te helpen dingen uit te leggen wanneer ze met anderen spraken. Ze gebruikten ook meer gebaren om hun emoties te tonen tijdens gesprekken, iets waar autistische jongeren zonder ADHD minder goed in waren.

Piltz et al. (2024, Curr. Psychol.)

Interactie met de mensen om ons heen is een belangrijk onderdeel van ons dagelijks leven. Om succesvolle interacties te hebben, moeten we rekening houden met de omgeving waarin we ons bevinden (bijvoorbeeld op school, thuis of in een sportclub) en de rol die we op dat moment hebben (bijvoorbeeld een leerling, een vriend of een teamgenoot). Ons vermogen om dit te doen, hangt af van drie dingen:

1. Het begrijpen van de gevoelens en gedachten van anderen tijdens een gesprek (onderzoekers noemen dit ‘sociale perceptie’).
2. Op een gepaste manier reageren wanneer er iets gebeurt tijdens een gesprek of een sociale situatie (onderzoekers noemen dit ‘sociaal functioneren’).
3. Weten hoe je je moet gedragen in specifieke sociale situaties (onderzoekers noemen dit ‘sociale kennis’).

In een recent onderzoek vergeleken Crisci en haar collega’s autistische jongeren, jongeren met ADHD en jongeren zonder autisme of ADHD op deze drie punten. Ze ontdekten dat jongeren met ADHD meer moeite hadden met sociaal functioneren dan autistische jongeren. Daar staat tegenover dat autistische jongeren meer moeite leken te hebben met het begrijkpen van de gevoelens en gedachten van anderen. De groep vond het ook lastiger om te weten hoe je je moet gedragen in een sociale situatie.

Deze bevindingen helpen onderzoekers en artsen begrijpen waar jongeren extra ondersteuning nodig hebben om succesvolle sociale interacties te kunnen hebben.

Crisci et al. (2024, JCCAP)

Autisme en ADHD zijn neuroontwikkelingsstoornissen met veel overlappende symptomen, zoals een zware focus op bepaalde interesses, gemakkelijk afgeleid worden door de omgeving en slaapproblemen. Tot nu toe wisten we echter niet precies hoe de verschillende symptomen van deze twee aandoeningen met elkaar samenhangen. In een recente studie probeerden Farhat en zijn collega’s deze vraag te beantwoorden met behulp van een statistische techniek die het netwerk van verbindingen tussen symptomen in kaart brengt. Ouders werd gevraagd om de symptomen van autisme en ADHD bij hun kind te beoordelen. Uiteindelijk analyseerden de onderzoekers gegevens van 7405 kinderen in de leeftijd van 6-17 jaar.

Ze ontdekten dat ADHD-symptomen sterker met elkaar verbonden waren dan met symptomen van autisme. Ook waren autisme-symptomen sterker met elkaar verbonden dan met ADHD-symptomen. Dit laat zien dat de symptomen van autisme en ADHD kunnen worden onderverdeeld in twee brede categorieën.

Toch vonden ze ook dat bepaalde ADHD-symptomen, zoals overmatig praten, niet op hun beurt wachten en anderen onderbreken verbonden waren met autisme-symptomen. Andersom waren er ook autisme-symptomen, zoals niet meedoen met spelen, moeite hebben met beurt nemen in gesprekken en het gesprek naar hun favoriete onderwerp sturen, die een verband vertoonden met ADHD-symptomen. Dit wijst erop dat er bij sociale interactie een sterke overlap kan zijn tussen autisme en ADHD.

Maar hoe zit het met volwassenen? Is dit bij volwassenen anders dan bij kinderen? In een recent onderzoek onderzochten Waldren en haar collega’s dit. Ze vroegen 5504 volwassenen om vragen te beantwoorden over hun autisme- en ADHD-symptomen en gebruikten dezelfde analysetechniek als Farhat. Opvallend was dat ADHD- en autisme-symptomen die te maken hebben met aandacht schenken aan anderen bij zowel autisme als ADHD hetzelfde is.

Farhat et al., (2022, JCPP) and Waldren et al. (2024, Cortex)